Wagner et sa réception en France. Première partie. Le musicien de l’avenir 1813-1883

Książka dostępna także w wersji papierowej.

Monografia poświęcona jest prezentacji recepcji dzieła, a przede wszystkim muzyki,  Ryszarda Wagnera we Francji w latach 1813-1883. Pierwszy jej tom obejmuje okres do roku 1883, tj. do śmierci kompozytora. Autor opisuje szczegółowo dwa dłuższe pobyty Wagnera w Paryżu (w latach 1839-1842 i 1859-1861) i kilka krótszych (w latach 1849, 1850, 1853, 1855, 1858, 1861-1862, 1866 i 1867), analizując ewolucję stosunku opinii publicznej, prasy codziennej i czasopism muzycznych, środowisk artystycznych, francuskich melomanów do niemieckiego kompozytora i jego dzieł, z trudem zdobywających uznanie nad Sekwaną.

W latach 1839-1842 Ryszard Wagner nie zdołał wystawić w Paryżu żadnej ze swoich oper, a największe sukcesy odniósł jako autor tekstów o tematyce muzycznej – esejów, recenzji i opowiadań – publikowanych w "La Revue et Gazette musicale de Paris". Autor przedstawia i obszernie komentuje te teksty.

Podczas drugiego dłuższego pobytu kompozytora w Paryżu, w latach 1859-1861, miały miejsce dwa wydarzenia kluczowe dla recepcji jego dzieła nad Sekwaną: trzy koncerty w Théâtre-Italien (25 stycznia, 1 i 8 lutego 1860 roku), podczas których orkiestra pod dyrekcją samego Wagnera wykonała fragmenty jego oper oraz głośna paryska premiera Tannhäusera (13 marca 1861 roku) poprzedzona 164 próbami. Omówieniu tych wydarzeń artystycznych, reakcji publiczności (w tym słynnej prowokacji ze strony członków Jockey Clubu, która była jedną z głównych przyczyn paryskiej klęski Tannhäusera) i gwałtownych prasowych polemik, które po nich nastąpiły, poświęcone są dwa rozdziały pracy: rozdział IV, pt. Les concerts au Théâtre-Italien i rozdział V pt. Tannhäuser à Paris.

Za życia Wagnera w Paryżu poza Tannhäuserem wystawiona została jeszcze tylko jedna jego opera, Rienzi. O jej premierze, 6 kwietnia 1869 roku i ożywionej debacie prasowej, która po tej premierze nastąpiła, mowa jest w szóstym rozdziale monografii. Po Rienzim być może nastąpiłyby wkrótce kolejne wagnerowskie premiery w Paryżu, w szczególności oczekiwana bardzo premiera Lohengrina, gdyby na początku lat siedemdziesiątych gwałtownie nie pogorszyły się relacje francusko-niemieckie, gdyby nie wojna francusko-pruska lat 1870-1871 i gdyby nie upokarzające Paryżan dzieło nienajwyższych lotów pt. Une Capitulation, które przy tej okazji Wagner stworzył, a które wkrótce rozpowszechnione również w języku francuskim bardzo Francuzów ubodło. Omówieniu tego dzieła i w dużej mierze z nim związanym antywagnerowskim nastrojom we Francji w latach siedemdziesiątych i na początku lat osiemdziesiątych XIX wieku poświęcony jest rozdział siódmy.

Począwszy od roku 1850, od pierwszego wykonania w Paryżu utworu Wagnera (uwertury do Tannhäusera), niemiecki kompozytor we Francji miał, obok licznych wrogów, nazywających go ironicznie „muzykiem przyszłości”, również swoich wielbicieli. W monografii opisane są początki francuskiego wagneryzmu, związane z taki osobami, jak Léon Leroy, Gérard de Nerval, Théophile Gautier, Jules Champfleury, Charles Baudelaire, Catulle Mendès czy Judith Gautier. Wielkim miłośnikiem muzyki Wagnera był także dyrygent Jules Pasdeloup. Niedzielne koncerty orkiestr Jules’a Pasdeloup, a w latach 80 również Charles’a Lamoureux i Edouarda Colonne’a, które odegrały olbrzymią rolę w propagowaniu sztuki Wagnera w latach sześćdziesiątych, siedemdziesiątych i osiemdziesiątych, przedstawia ósmy, ostatni rozdział pierwszego tomu monografii.