W poszukiwaniu odrobiny pocieszenia. Biblioterapeutyczny potencjał utworów Astrid Lindgren z perspektywy narratologii i psychoanalizy literackiej

Nie jest łatwo opisać dzieciom śmierć. Dorośli najczęściej sami czują lęk przed tym nieuniknionym, immanentnie wpisanym w życie faktem – lęk, który jest elementem ludzkiej natury. Wybitna amerykańska psychiatra tanatolog Elisabeth Kübler‑Ross wiele uwagi poświęciła skłonności dorosłych do chronienia dzieci przed kontaktem ze śmiercią i umieraniem. W rzeczy samej, zdaniem Kübler‑Ross, wyświadczamy im wątpliwą przysługę, pozbawiając je zarazem istotnego doświadczenia. Tak naprawdę chronimy siebie samych i zarazem odbieramy innym możliwość przygotowania się do życia (Kübler‑Ross 1998).

Pomimo tak przekonująco brzmiących argumentów w konkretnej życiowej sytuacji opowiedzieć dziecku o śmierci wciąż nie jest łatwo. Dlatego warto przyjrzeć się, jak pisała Astrid Lindgren, która w swoich książkach z łatwością podejmowała najtrudniejsze tematy życia i śmierci. Jej twórczość jest fenomenem, który można wykorzystać do zbadania technik „ujarzmiających” bolesną tematykę w dialogu z dzieckiem. W tym celu autorka wybrała trzy utwory pisarki: powieść Bracia Lwie Serce, bajkę „Paź Nils z Dąbrowy” oraz opowiadanie „W Krainie Zmierzchu”. Materiał zawężono do tych tytułów, ponieważ posiadają one wyraźnie zarysowany motyw śmierci – a zasadniczym celem przyświecającym książki jest wyselekcjonowanie i opisanie literackich mechanizmów, niosących pocieszenie i mogących pomóc dzieciom cierpiącym na tanatofobię.